Uzaydan gelen tehdit! 500 kiloluk uydu dünya’ya çarpabilir

Avrupa Uzay Ajansı’nın (ESA) 1995 yılında fırlattığı 500 kiloluk ERS-2 uydusu, görev süresini tamamladıktan sonra kontrolden çıkarak Dünya’ya doğru düşüşe geçti.

Bilim dünyasını alarma geçiren bu olay, atmosferde yanarak parçalanması beklenen uydunun, yeryüzüne ulaşabilecek enkaz parçaları nedeniyle endişe oluşturdu.

Uzmanlar, uydunun büyük olasılıkla okyanusa veya ıssız bölgelere düşeceğini belirtse de, çarpma bölgesine dair belirsizlik sürüyor.

ERS-2’NİN HİKAYESİ: ÇEYREK ASIRLIK GÖREV

ERS-2, ESA’nın çevresel gözlem uydularından biri olarak 1995’te uzaya gönderildi.

Dünya’nın iklim değişikliği, okyanus akıntıları ve buzulların hareketlerini izlemek için tasarlanan uydu, 2011 yılında görevini tamamladı.

Yakıtı tükenen ve kontrol edilemeyen uydu, o tarihten itibaren yörüngede “uzay çöpü” olarak süzülüyordu.

ESA’nın açıklamasına göre, ERS-2’nin yörüngesi doğal olarak alçalarak Dünya’ya yaklaşmaya başladı ve nihayet 2025 yılının başında atmosfere girmesi beklendi.

ESA’dan Dr. Holger Krag, “ERS-2 gibi uyduların düşüşü, uzay çöpü sorununun ciddiyetini bir kez daha ortaya koyuyor. Atmosferde büyük ölçüde yanacak olsa da, bazı parçalar yeryüzüne ulaşabilir” dedi.

Krag, uydunun düşüş rotasının kesinleşmesi için son ana kadar gözlem yapılacağını vurguladı.

ATMOSFERDE PARÇALANMA VE RİSKLER

Bilim insanlarına göre, ERS-2’nin büyük kısmı atmosferin yoğun katmanlarında yanarak yok olacak. Ancak, ısıya dayanıklı parçalar – örneğin titanyum veya seramik bileşenler – yeryüzüne ulaşabilir.

NASA’nın Uzay Çöpleri İzleme Programı’ndan Dr. Mark Matney, “Bu tür olaylarda, enkazın %80-90’ı atmosferde yanıyor. Kalan parçalar genellikle okyanuslara veya yerleşim olmayan bölgelere düşüyor” dedi. Matney, ERS-2’nin Dünya nüfusunun yalnızca %0,01’lik bir kısmını tehdit edebilecek bir risk taşıdığını belirtti.

Yine de, geçmişte benzer olaylar endişe oluşturdu. Çin’e ait Long March 5B roketinin kontrolsüz düşüşü, Afrika ve Pasifik Okyanusu üzerinde parçalanarak küresel çapta dikkat çekti.

Nature dergisinde yayımlanan bir makale, kontrolsüz uydu düşüşlerinin yılda ortalama 10 kez gerçekleştiğini ve bu olayların %10’unun karaya isabet ettiğini ortaya koydu.

ULUSLARARASI UZMANLARDAN DEĞERLENDİRME

ERS-2’nin düşüşü, uzay çöpü ve yörünge güvenliği konularında uluslararası uzmanları harekete geçirdi.

İngiltere’deki Southampton Üniversitesi’nden uzay çöpü uzmanı Prof. Dr. Hugh Lewis, “Bu olay, uzay çöpü yönetiminde daha katı kurallara ihtiyaç olduğunu gösteriyor. Gelecekte, uyduların görev sonunda kontrollü bir şekilde yörüngeden çıkarılması zorunlu olmalı” dedi. Lewis, ESA’nın yeni nesil uydularda “de-orbit” (kontrollü yörünge terk) teknolojilerine yatırım yaptığını da ekledi.

ABD’deki MIT’den astrofizikçi Prof. Dr. Jonathan McDowell ise, ERS-2’nin düşüşünün düşük riskli olduğunu, ancak halkın bilgilendirilmesi gerektiğini savundu. McDowell, “Dünya’nın %70’i okyanuslarla kaplı, bu nedenle enkazın yerleşim bölgelerine düşme ihtimali oldukça düşük. Yine de, bu tür olaylar uzay çağının kaçınılmaz bir gerçeği” dedi.

BİLİMSEL ARAŞTIRMALAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Uzay çöpü sorunu, bilim dünyasının öncelikli gündemlerinden biri. Science Advances dergisinde yayımlanan bir çalışma, düşük Dünya yörüngesinde (LEO) 27 binden fazla nesnenin takip edildiğini ve bu nesnelerin çarpışma riskini artırdığını gösterdi.

ERS-2 gibi eski uyduların kontrolsüz düşüşü, bu sorunu daha da karmaşık hale getirdi.

Çalışma, uyduların görev sonunda atmosfere kontrollü bir şekilde yönlendirilmesi gerektiğini savundu.

ESA, 2020’de başlattığı “Clean Space” girişimiyle uzay çöpünü azaltmayı hedefliyor. Girişim kapsamında, yeni uyduların 25 yıl içinde yörüngeden çıkarılması zorunlu hale getirildi. Ayrıca, Japonya ve ABD gibi ülkeler, uzay çöpünü toplayacak robotik sistemler üzerinde çalıştı.

Japonya Uzay Araştırma Ajansı (JAXA) tarafından geliştirilen bir prototip, test edilecek.

NE BEKLENİYOR?

ESA, ERS-2’nin düşüşünü anbean izliyor ve çarpma bölgesini tahmin etmek için simülasyonlar yürüttü. Uydunun atmosfere girmesi bekleniyor, ancak kesin tarih ve yer, atmosfer koşulları ve uydunun yörünge eğimine bağlı olarak değişebilir. Yetkililer, halkı paniğe kapılmamaya çağırırken, olası bir karaya çarpma durumunda yerel yönetimlerin bilgilendirileceğini belirtti.

ERS-2’nin düşüşü, insanlığın uzay maceralarının bilinmeyen yüzünü bir kez daha ortaya koydu.

Uzay çöpü sorunu çözülmedikçe, gökyüzünden gelen bu tür sürprizler kaçınılmaz olmaya devam edeceği bildirildi.

Kaynak:https://www.yenicaggazetesi.com.tr/uzaydan-gelen-tehdit-500-kiloluk-uydu-dunyaya-carpabilir-911320h.htm