Kentsel Dönüşüm mü, Rantsal Dönüşüm mü?

Kayseri’de son yıllarda hız kazanan kentsel dönüşüm projeleri, barınma sorununu çözmek yerine yeni rant alanları oluşturduğu gerekçesiyle eleştiriliyor. Dar gelirli vatandaşların yaşadığı mahallelerde başlayan projeler, lüks konutlara ve AVM’lere dönüşürken, bölgede yaşayanlar şehir dışına itilmekten yakınıyor.

Dönüşümün Adı Var, Sosyal Konut Yok

Melikgazi ve Kocasinan ilçelerindeki bazı mahallelerde yürütülen kentsel dönüşüm çalışmalarında, eski binaların yıkılarak yerine yapılan yeni projelerdeki dairelerin fiyatları, önceki sakinlerin karşılayamayacağı düzeyde.

Birçok aile kira desteğiyle geçici olarak başka bölgelere taşındı ancak dönüşüm sonrası hak sahiplerine verilecek dairelerin metrekaresi küçüldü, maliyetleri ise arttı. Bir mahalle sakini, “Bizi yerimizden ettiler, yerine gökdelen diktiler. Dönüş dedikleri şey, rantmış meğer,” sözleriyle tepkisini dile getirdi.

Yatırımcılara Lüks, Mahalleliye Borç

Yeni projelerde inşaat firmalarına verilen imar kolaylıkları dikkat çekerken, müteahhitlerin yüksek katlı ve ticari üniteli projeler üzerinden büyük kazançlar elde ettiği görülüyor. Vatandaşlara ise 2+1 ev verilmesi planlanırken, çoğu zaman bu evlerin yapımı tamamlanmadan borçlandırma başlıyor. Aradaki maliyet farkları da dar gelirli hak sahiplerine yansıtılıyor.

Sosyal Alanlar Yok Sayıldı

Projelerde planlanan park, okul, sağlık ocağı gibi sosyal donatılar ya hiç yapılmadı ya da küçültüldü. Altyapı yetersizlikleri ise yeni yerleşim alanlarında ciddi sorunlara yol açıyor.

Kayseri Şehir Plancıları Odası temsilcileri, “Kentsel dönüşüm, sosyal adalet odaklı değil; ekonomik kâr odaklı yürütülüyor,” diyerek projelerin kamusal faydadan uzaklaştığını ifade ediyor.

Uzmanlar Uyarıyor: Dönüşüm Değil, Dışlanma

Şehir sosyologları ve mimarlar, mevcut uygulamaların düşük gelirli kesimi şehir merkezinden uzaklaştırdığını ve bu durumun “mekânsal ayrışma” yarattığını belirtiyor. Özellikle Erciyesevler, Argıncık, Gültepe,Esentepe ve Kazım karabekir gibi bölgelerde yaşayan birçok kişi, eski mahalle kültürünün yok edildiğini ve yeni yaşam alanlarında yalnızlaştıklarını vurguluyor.

Vatandaşlar Hak Arıyor

Kayseri’de bazı mahalle sakinleri, dönüşüm kapsamında ellerinden alınan evlerinin değerinin altında kamulaştırıldığını savunarak hukuki mücadele başlattı. CİMER ve TMMOB’ye yapılan başvurular sonucunda bazı projelerde geçici durdurmalar yaşansa da büyük çoğunluğu hızla ilerliyor.