Kara kedilerin gizemi: Uğursuzluk mu şans mı?

Cadıların yoldaşı, uğursuzluk ya da şansın simgesi. Kara kediler yüzyıllardır insanları büyülüyor. Peki bu ün nereden geliyor, Cadılar Bayramı ile nasıl özdeşleştiler ve siyah tüylerinin sırrı ne?

Yayınlama: 01.11.2025

Bir kara kedi aniden yolunuzdan geçtiğinde, çoğu insan istemsizce irkilir. Uğursuzluk getirdiğine inanılır, özellikle de soldan sağa geçtiğinde. Duruşu, parlak tüyleri ve sessiz adımlarıyla kara kediler gizemli bir hava taşır. Hatta pek çok kültürde doğaüstü güçlerin simgesi olarak görülürler.

Pek çok ülkede 31 Ekim’de kutlanan “Cadılar Bayramı” ya da dünyadaki yaygın adıyla “Halloween”, korku temalı bir tür festival niteliğinde. “Karanlık dünyanın gizemli varlıkları” genelde Ekim ortasından başlayarak AVM’lerden TV ekranlarına kadar hemen her yerde karşımıza çıkıyor.

En çok kullanılan korku ve uğursuzluk figürlerinin başında ise “kara kediler” geliyor. Peki bu küçük evcil canlılar, nasıl oldu da böylesine güçlü bir “korku ikonu”na dönüştü?

Bir cadının yoldaşından Cadılar Bayramı sembolüne

Kara kedilerin “uğursuz” olduğuna dair inanışın kökeni Ortaçağ’a kadar uzanıyor. Kara kedilerin geceleri görünmeden dolaşan ve kötülük saçan cadılara dönüşmüş olduğuna inanılırdı. “Şeytanın yaratıkları” olarak görülen kediler, çoğunlukla cadılarla birlikte yakılarak öldürülürdü. Bazı eski resim ve gravürlerde, cadıların yanında kara kediler tasvir edilmiştir.

Fransız gazeteci Jean-Louis Hue, “Kediler” adlı kitabında Fransa’nın bazı bölgelerinde 18’inci yüzyıla kadar yaz gündönümünde 13 kara kedinin canlı canlı yakıldığını, Belçika’nın Ypres kentinde ise kedilerin çan kulesinden aşağı atıldığını anlatır.

İlk Avrupalı göçmenler, tabiri caizse batıl inançlarını da yanlarında götürdüler. 19’uncu yüzyılda ABD’de Halloween halk arasında yaygınlaşınca, kara kedi de festivalin ayrılmaz bir parçası haline geldi. O günden bu yana, katran karası, kambur duruşlu ve parlak gözlü kedi figürü, Halloween kartpostallarının, mezar taşı süslerinin ve balkabağı oymalarının vazgeçilmez figürlerinden.

Bazı kültürlerde uğursuzluk değil, şans sembolü

Kara kediler her yerde uğursuzluk simgesi olarak görülmüyor. Örneğin İngiltere ve İrlanda’da, kara kedilerin yolu kesmesinin ya da eve girmesinin şans getirdiğine inanılır. İskoçya’da da kapının önünde beliren kara bir kedi, refah ve bolluğun habercisi kabul edilir.

Japonya’da ise kara kedi, hem şans ve refah hem de hastalıklardan korunma simgesidir. Geleneksel Japon şans sembolü olan “Maneki-neko” (el sallayan kedi) figürünün kara versiyonunun, şeytanları ve kötü ruhları uzak tuttuğuna inanılır. Ayrıca kara kedi sahibi kadınların, erkeklerle olan ilişkilerinde daha şanslı oldukları söylenir.

Kara kediler gemilerde de sevilirdi. İyi bir alâmet sayılırlardı, fırtınaları uzak tutmaları ve geminin güvenle yurduna dönmesini sağlamaları beklenirdi. Elbette, mükemmel birer fare avcısı olmaları da bu inancı destekliyordu.

Antik Mısır’da ise doğurganlığın ve anaçlığın simgesi, çocukların koruyucusu ve ayrıca neşe, müzik ve dans tanrıçası olarak kabul edilen Bastet, önce kedi başlı bir insan olarak daha sonra ise tamamen kara kedi şeklinde tasvir edilmiştir.

“Zavallı kara kedi”

Kara kedinin sihirbazlar ve cadılarla olan sözde yakınlığı, bugün bile anaokullarındaki küçük “sihirbaz çırakları” tarafından kullanılan tekerlemelere yansıyor. Örneğin Almanca bir sihir tekerlemesinde şöyle denir: “Hokus pokus fidibus, üç kere kara kedi!”

Popüler bir çocuk oyunu da zavallı kara kedidir: Bir çocuk, diğeriyle yüz yüze gelir ve kedi gibi saçmalıklar yaparak onu güldürmeye çalışır. Karşısındaki çocuk ise gülmeden üç kez “zavallı kara kedi” demek zorundadır.

Neden bazı kediler tümüyla siyah renkte?

Bir efsaneye göre Tanrı, kuzgunu yaratmadan önce kara kediyi yaratmıştır. Böylece kediler, en saf siyah rengi almışlardır. Elbette bunun bilimsel bir açıklaması da var: Mesele tümüyle genetikle ilgili: B geni, tüylerde koyu pigment olan eumelaninin üretilmesini sağlar. Bu da tüylerin ve genellikle burun ile patilerin siyaha dönmesine yol açar.

İlginç bir detay: Kara kedilerin çoğu erkektir. Bunun nedeni, B geninin X kromozomu üzerinde yer almasıdır. Erkek kedilerde yalnızca bir X kromozomu bulunduğu için siyah genin baskın çıkma olasılığı daha yüksektir. Dişi kedilerde iki X kromozomu olduğundan her ikisinde de B geninin bulunması daha nadirdir.

ABD Ulusal Sağlık Enstitüsü araştırmacıları, siyah tüye neden olan gen varyantının, tıpkı insanlarda bazı genlerin HIV’e karşı koruma sağlaması gibi, bazı hastalıklara karşı direnç de sağlayabileceğini keşfetti.

Koyu renk, kediler için hayati öneme de sahip olabilir: Geceleri avlanırken kamuflaj görevi görür.

Poe’dan pop kültüre

Kara kedilerin sanat ve kültürde de önemli bir yeri var. Örneğin gotik edebiyat, korku ve gizem türlerindeki kısa öyküleriyle tanınan ünlü Amerikalı yazar Edgar Allan Poe (1809–1849), “Kara Kedi” adlı korku dolu kısa öyküsünü onlara ithaf etmişti.

Popüler kültürdeyse kara kedi, daha sonra havalı, bağımsız ve asi karakterlerin simgesi haline geldi. 1996 yapımı ünlü tele vizyon dizisi Sabrina – Acemi Cadı’daki (Sabrina – The Teenage Witch) alaycı kedi Salem, yorumlarıyla kült bir karaktere dönüştü.

Çizgi film serisi Ay Savaşçı’nda (Sailor Moon), ay işaretli konuşan kara kedi Luna, kahramanların akıl hocası ve koruyucusudur. Aynı zamanda da dişil sezgi ve bilgeliğin sembolüdür.

Tim Burton’un Kâbus Öncesi Noel (The Nightmare Before Christmas) veya Ceset Gelin (Corpse Bride ) gibi filmlerinde ise kara kediler, gotik estetiğinin melankolik bir parçasıdır.

2018’de vizyona giren süper kahraman filmi Kara Panter’in (Black Panther) başarısıyla birlikte, birçok evcil kara kedi de adını bu filmdeki karakterlerden aldı.

Rock ve gotik kültüründe kara kedi bireyselliğin, mistik çekiciliğin, zarafetin, ulaşılmazlığın ve gururun simgesi olarak kabul edilir.

Halloween’de ise kara kediler, tıpkı festivalin kendisi gibi “arada olmayı” temsil eder: Ne kesinlikle iyi ne de kötü. Belki de çekicilikleri buradan geliyor: Korkuyla gizemin kesiyim noktası

Hurafelerden etkilenen insanlar

Kültürel popülerliklerine rağmen kara kediler hâlâ batıl inançların ötesine geçen önyargılarla mücadele ediyor.

Almanya Hayvan Koruma Derneği’nin 2020’de yaptığı bir ankete göre,barınakların yüzde 48’i siyah tüylü kedilerin diğerlerine kıyasla daha zor sahiplendirildiğini ortaya koydu. Görünüşe göre birçok insan, kara kedileri daha az güzel buluyor ve açık renkli hayvanları tercih ediyor. Zira onları fotoğraflamak daha zor ve daha açık renkli kediler kadar “Instagramlık” değiller.

Birçok hayvan barınağı, kara kedilerin Halloween döneminde “parti aksesuarı” olarak alınmasını veya hatta ritüel kurbanı olmasını önlemek için bu dönemde sahiplendirmeyi durduruyor.

Gölgeden ışığa

Bugün bazı kampanyalar, kara kedilere yönelik bu yanlış algıyı düzeltmeye çalışıyor. ABD’de 2011 yılında başlatılan 17 Ağustos’taki “Kara Kedi Takdir Günü” (Black Cat Appreciation Day) ve İngiltere’de 27 Ekim’deki “Ulusal Kara Kedi Günü” (National Black Cat Day), onların uğursuzluk habercisi değil, karakterli kediler olduğunu göstermeyi amaçlıyor.

Fransız yazar Max O’Rell, 19’uncu yüzyılda bunu belki de en iyi şekilde ifade etmişti:

“Bir kara kedi, kime göre şans getirir, kimine göre getirmez. Bu, onun bir fareye mi yoksa bir insana mı rastladığına bağlıdır.”

Belki de artık onları, özellikle Halloween’de, bir korku sembolü olarak değil, gerçekten oldukları gibi görmenin zamanı gelmiştir: Zarif, gizemli, özgür ve biraz da büyülü

Kaynak:https://www.dw.com/tr/kara-kedilerin-gizemi-u%C4%9Fursuzluk-mu-%C5%9Fans-m%C4%B1/a-74542813