Hava sahası yasağı gündemde… Putin, Budapeşte’ye nasıl gidecek?

Zirve henüz kesinleşmiş değil, ancak Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, önümüzdeki iki hafta içinde ABD Başkanı Donald Trump ile görüşmek üzere Budapeşte‘ye gitmeye karar verirse, öncelikle birkaç engeli aşması gerekecek.

Putin, Ağustos ayında Alaska‘nın Anchorage kentindeki zirveye giderken, ABD özel bir izin vererek Rus liderin savunma sistemleriyle donatılmış, dört motorlu modifiye bir Ilyushin Il-96 model ve “Uçan Kremlin” lakaplı başkanlık uçağının ülkeye girmesine olanak tanımıştı.

Rus uçaklarının hem ABD hem de AB hava sahasına girmesi yasak.

Dolayısıyla Putin, Budapeşte’ye gitmeyi seçerse, bir AB üyesi ülkenin hava sahasını kullanabilmek için özel izin almak zorunda kalacak.

Bu teknik olarak mümkün, ancak denize kıyısı olmayan Macaristan, son yıllarda nadiren yurtdışına çıkan ve uzun süredir AB’ye ayak basmayan bir Rus başkanı için ulaşılması en kolay yer sayılmaz.

Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov toplantıya ilişkin olarak, “Şu anda elbette kesin bir şey yok. Ancak iki liderin böyle bir toplantı yapma isteği mevcut” açıklamasında bulundu.

Putin, Ukrayna’ya yönelik işgal emrini verdikten sadece birkaç gün sonra, AB hem kendisinin hem de Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov‘un mal varlıklarını dondurdu.

Ayrıca 27 AB üyesinin hava sahasını tüm Rus uçaklarına kapatan kapsamlı bir yasak getirildi.

Macaristan ve komşularının çoğu da NATO üyesi.

Putin ayrıca, Ukraynalı çocukların yasa dışı şekilde Rusya’ya götürülmesi nedeniyle Uluslararası Ceza Mahkemesi (ICC) tarafından savaş suçu işlemekle suçlanıyor.

Tüm bu durumlar bazı zorluklar yaratıyor, ancak Macaristan bunların çözülebileceğine inanıyor. Zaten ülke ICC’den çekilme sürecinde.

Putin ve Macaristan Başbakanı Viktor Orban, planlanan zirveyle ilgili daha önce telefonda görüştüler.

Macaristan Dışişleri Bakanı Peter Szijjarto da gazetecilere yaptığı açıklamada, “Elbette, onun ülkemize girişini, burada başarılı görüşmeler yapmasını ve ardından güvenle geri dönmesini sağlayacağız” dedi.

Macaristan lideri Viktor Orban, Putin’in AB’deki en yakın müttefiklerinden biri

AB’nin de bu konuda engel çıkarma olasılığı düşük görünüyor.

Avrupa Komisyonu sözcüsü, “Ukrayna için adil ve kalıcı bir barışa katkı sağlayacak herhangi bir görüşme memnuniyetle karşılanır; Başkan Trump’ın bu yöndeki çabalarını destekliyoruz” açıklamasını yaptı.

AB’nin açıkladığı 19’uncu yaptırım paketinin ana hedeflerinden biri, Rusları yeniden müzakere masasına oturtmak. Ayrıca Putin’e seyahat yasağı uygulanmadığını, yalnızca mal varlığının dondurulduğunu vurguluyor.

En büyük sorun, Rus liderin Moskova‘dan Budapeşte‘ye nasıl uçacağı.

Elbette Air Serbia‘dan Belgrad bileti alıp oradan trenle Macaristan‘a geçmeyeceği açık. Oysa bu en kısa güzergâhlardan biri olurdu.

Putin, güvenliğini garanti altına almak için Il-96 uçağını kullanmak isteyecektir. Ancak bu durumda bir AB ya da NATO üyesi ülkenin hava sahasından geçmek ve AB’nin Rus uçaklarına yönelik yasağını delmek için özel izin almak zorunda kalacak.

Avrupa Komisyonu Sözcüsü Anitta Hipper, Cuma günü yaptığı açıklamada, “Üye ülkeler kendi inisiyatifleriyle istisna tanıyabilir, ancak bu karar her ülke tarafından ayrı ayrı verilmelidir” dedi.

NATO da konuyu ilgili ulusal otoritelere yönlendirdi. Trump’ın sürece dahil olması nedeniyle, ülkelerin bu konuda onay verme olasılığı yüksek görülüyor.

Putin’in Ilyushin uçağı “Uçan Kremlin” olarak adlandırılıyor

İzin verilse bile, haritaya bakıldığında Putin’in dolambaçlı bir rota izlemek zorunda kalabileceği anlaşılıyor.

Ukrayna’dan geçmesi imkânsız; Polonya‘dan geçmesi de Varşova‘nın Moskova ile gergin ilişkileri nedeniyle pek olası değil.

Belki en doğrudan rota, Karadeniz’in doğu kıyısından Türkiye’ye, oradan Bulgaristan’a ve ardından Sırbistan ya da Romanya üzerinden Macaristan’a geçmek olabilir.

Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic, Putin’i yakından tanıyor ve Air Serbia‘nın AB hava sahasını kullanarak Moskova’ya doğrudan uçuşları bulunuyor.

Bu durumda, AB üyesi olan Bulgaristan ya da Romanya’nın izin vermesi gerekecek ve Putin’in uçağı bu ülkelerin hava sahasında askeri eskort eşliğinde uçurulacak.

Romanya, Avrupa’nın en büyük NATO üssü olmaya hazırlanan bir tesise ev sahipliği yapıyor.

Bulgaristan da ittifakın doğu kanadını güçlendirmek amacıyla yeni bir NATO üssü inşa ediyor.

BBC, her iki ülkenin dışişleri bakanlıklarından da yorum almak için girişimde bulundu.

Putin daha da temkinli davranmak isterse, Türkiye üzerinden Yunanistan‘ın güney kıyılarını takip edip, Karadağ hava sahasından geçerek Sırbistan üzerinden Macaristan’a ulaşabilir.

Ancak bu oldukça uzun bir yolculuk olur.

Dolayısıyla Budapeşte, Putin için kolay bir varış noktası değil. Ancak bu toplantı, hem Putin’in AB içindeki en yakın müttefiki olan Viktor Orban’a hem de uzun süredir tanıdığı Donald Trump’a oldukça uygun düşüyor.

Uluslararası ölçekte dikkat çekecek böyle bir zirve, gelecek bahar seçimleri öncesinde anketlerde geride kalan Orban’a da siyasi açıdan avantaj sağlayabilir.

Budapeşte’nin ev sahibi şehir olarak adının geçmesinin hemen ardından Orban, Putin’i aradı ve Facebook sayfasında “Hazırlıklar tam hızla devam ediyor!” diye yazdı.

Orban, AB’nin Ukrayna’ya verdiği desteğe mesafeli ve Brüksel’in görüşmelere dahil olmayacağını açıkça belirtti:

Orban, Macar radyosuna yaptığı açıklamada, “AB savaş yanlısı bir tutumda olduğu için, bu barış sürecinin dışında kalması mantıklıdır” dedi.

Ancak Avrupalı liderlerin, önümüzdeki hafta Brüksel‘de yapılacak zirvede kendisine farklı şeyler söyleyeceğine şüphe yok.