Elektrik krizinin Avrupa’yı neden vurduğu ortaya çıktı! İşin uzmanları anlatıyor

Avrupa, İspanya ile Portekiz’i felç eden büyük çaplı elektrik kesintisiyle sarsıldı. Yaklaşık 60 milyon insanı etkileyen bu kesinti, havaalanlarından tren istasyonlarına, hastanelerden süpermarketlere kadar günlük hayatı durma noktasına getirdi.

Avrupa’nın enerji altyapısındaki kırılganlıklar bir kez daha gün yüzüne çıkarken, uzmanlar, yenilenebilir enerjiye geçiş sürecindeki yönetim sorunları, siber güvenlik tehditleri ve eskiyen altyapının yenilenmesi gerektiğini vurguladı.

KESİNTİNİN BOYUTLARI VE ETKİLERİ

28 Nisan Pazartesi günü öğleden sonra başlayan kesinti, İspanya’nın elektrik talebinin %60’ını oluşturan 15 gigavatlık bir kaybın ardından tüm İber Yarımadası’nı etkiledi.

İspanya’nın elektrik şebeke operatörü Red Electrica de Espana (REE), kesintinin güneybatı İspanya’daki iki ayrı trafo merkezinde üretim kaybından kaynaklandığını bildirdi, ancak kesin neden henüz belirlenemedi. Portekiz’in şebeke operatörü Redes Energeticas Nacionais (REN) ise, İspanya’daki yüksek gerilim hatlarında “nadir bir atmosferik titreşim” nedeniyle senkronizasyon hataları yaşandığını öne sürdü.

Kesinti, Madrid-Barajas ve Lizbon Humberto Delgado gibi büyük havalimanlarında uçuş iptallerine, metro ve tren seferlerinin durmasına, trafik ışıklarının devre dışı kalmasına ve ödeme terminallerinin çalışmamasına yol açtı.

İspanya’da üç kişinin, elektrik kesintisi sırasında kullanılan jeneratörlerden kaynaklanan karbonmonoksit zehirlenmesi sonucu hayatını kaybettiği bildirildi.

Portekiz’de ise acil servisler, asansörlerde mahsur kalan yüzlerce kişiyi kurtarmak için seferber oldu.

YENİLENEBİLİR ENERJİ SUÇLANIYOR MU?

İspanya’da elektrik üretiminin %56’sını yenilenebilir kaynaklar oluşturuyor ve 2030’a kadar bu oranın %81’e ulaşması beklendi.

Kesinti anında, güneş enerjisi %53, rüzgar enerjisi ise %11 oranında elektrik sağlıyordu.

Bazı uzmanlar, yenilenebilir enerji kaynaklarının değişken doğasının şebeke istikrarını riske attığını öne sürse de, REE, kesintinin yenilenebilir enerjiyle bağlantılı olmadığını vurguladı.

Strathclyde Üniversitesi’nden elektrik mühendisliği profesörü Keith Bell, “Bu tür olaylar, fosil yakıtlar ya da nükleer enerjiyle çalışan sistemlerde de yaşandı. Sorun, enerji kaynağından ziyade şebeke yönetiminde” dedi.

Rystad Energy analisti Pratheeksha Ramdas, kesintinin, yenilenebilir enerjiye geçişte altyapı yatırımlarının yetersizliğini gösterdiğini belirtti:

“İspanya ve Portekiz, yenilenebilir enerjiye büyük yatırımlar yaptı, ancak şebekeler bu yeni talebi karşılayacak şekilde modernize edilmedi. Gelecekteki kesintiler daha ciddi sonuçlar doğurabilir”

SİBER TEHDİT GÖLGESİ

Kesintinin ardından, pro-Rus hacker grupları “Dark Storm” ve “NoName057”, sosyal medya platformu X üzerinden kesintiden sorumlu olduklarını iddia etti.

İspanya Ulusal Siber Güvenlik Ofisi ve REE, siber saldırıyı dışlasa da, İspanya Yüksek Mahkemesi, kritik altyapıya yönelik olası bir “siber sabotaj” ihtimalini araştırmak için soruşturma başlattı.

Cardiff Üniversitesi’nden enerji sistemleri profesörü Jianzhong Wu, “İnterkonnekte şebekeler, enerji paylaşımı için avantajlı olsa da, bir arıza ya da siber saldırı durumunda zincirleme etkilere yol açabilir” uyarısında bulundu.

ALTYAPI VE YÖNETİM SORUNLARI

İspanya ve Portekiz’in elektrik şebekeleri, Avrupa’nın geri kalanıyla Fransa üzerinden bağlantılı. Ancak bu bağlantı, bir arıza durumunda sorunların hızla yayılmasına neden olabiliyor.

IEEE üyesi Shreenithi Lakshmi Narasimhan, “Bir ana iletim hattındaki kesinti veya frekans dengesizliği, ülkeler arasında koruyucu kapanmalara yol açabilir” dedi.

İspanya Ulusal Araştırma Konseyi’nden enerji uzmanı Antonio Turiel, şebekenin istikrarsızlığının temel sorun olduğunu belirterek, “2030’a kadar 52 milyar euro’luk yatırım planı var, ancak bu, veri merkezleri ve elektrikli araçlardan gelen talebi karşılamaya yetmeyebilir” yorumunda bulundu.

Portsmouth Üniversitesi’nden enerji sistemleri mühendisi Victor Becerra, kesintinin olası nedenlerinden birinin, İspanya iç kesimlerinde sıcaklık dalgalanmalarının tetiklediği “atmosferik titreşim” olduğunu belirtti. Bu fenomen, yüksek gerilim hatlarında anormal salınımlara yol açarak iletkenlerin kopmasına veya kısa devreye neden olabilir.

AVRUPA İÇİN BİR UYARI

Avrupa Komisyonu’nun kriz önleme sorumlusu Hadja Lahbib, kesintiyi, vatandaşların 72 saatlik acil durum kiti bulundurması gerektiğini gösteren bir örnek olarak nitelendirdi.

Avrupa Birliği Enerji Komiseri Dan Jorgensen, kesintinin nedenini herhangi bir enerji kaynağına bağlamanın doğru olmadığını, ancak yenilenebilir enerjinin hızlı gelişiminin şebekelerde sıfır veya negatif fiyat dönemlerine yol açtığını belirtti. Bruegel düşünce kuruluşundan Georg Zachmann ise, “İnterkonnektörler sorunların yayılmasını hızlandırabilir, ama aynı zamanda krizlerin büyümesini önleyen bir tampon görevi görür” dedi.

İspanya Başbakanı Pedro Sanchez, kesintinin nedenlerini bulmak için yeni bir komite kurduklarını açıklarken, Portekiz Başbakanı Luıs Montenegro, AB Enerji Düzenleyicileri İşbirliği Ajansı’ndan bağımsız bir denetim talep etti. Sanchez, nükleer enerjinin eksikliğinin kesintiye neden olduğu iddialarını reddederek, “Bu tür iddialar ya bilgisizlikten ya da kasıtlı çarpıtmadan kaynaklanıyor” dedi.

GELECEK İÇİN DERSLER

İspanya ve Portekiz’deki bu büyük kesinti, Avrupa’nın enerji güvenliği ve altyapı dayanıklılığı konusundaki tartışmaları alevlendirdi.

Uzmanlar, şebeke modernizasyonu, siber güvenlik yatırımları ve yenilenebilir enerji entegrasyonunda daha iyi yönetim çağrısı yaptı. Oxford Üniversitesi’nden enerji politikaları uzmanı Nick Eyre, “Avrupa, yenilenebilir enerjiye geçişte öncü, ancak bu geçiş, eski altyapıyla değil, geleceğe uygun sistemlerle desteklenmeli” yorumunda bulundu.

Kaynak:https://www.yenicaggazetesi.com.tr/elektrik-krizinin-avrupayi-neden-vurdugu-ortaya-cikti-isin-uzmanlari-anlatiyor-910846h.htm