Geleceğe Miras Projesi’nde ‘durdurma’ tartışması: Tamam mı, devam mı?

Antik kent kazıları için yeni bir iddia ortaya atıldı. Kazılarda çalışan birkaç uzman arkeolog, Türkiye’de Geleceğe Miras Porejesi (GMP) kapsamındaki tüm kazıların bakanlıktan gelen talimatla sona erdiğini söylüyor.

Gazetemize verdikleri görüşte uzmanlar şu ifadeleri kullandı: “Geleceğe Miras Projesi’nin neden bir anda durdurulduğunu anlamadık. Sebebini bilen yok. Kazı başkanlarına işleri durdurmaları, şu ana kadar yapılan işlerin bedelinin en kısa sürede ödeneceği söylendi. Ancak hâlâ yazılı bir durum tespiti veya direktif yok. Kazılarda çalışan tüm ekipler işsiz, ortada kaldı. GMP dört yıllık bir projeydi, 2028’e dek sürecek dendi. Bakan lansman yaptı, buna güvenen birçok kişi çalışacağı kente evini taşıdı, evlendi, çocuk yaptı… Hepsi sersefil şu an. Gündelik inşaatlarda, kafelerde çalışmaya başlayan uzmanlar var, üzücü. Kazı başkanları bakanlığa güvenerek müteahhit ve taşeron firmalara borçlandılar, çalışın, para gelecek dendi. Bu işler biraz da gevşek yürüdü, birkaç kazının ihalesi aynı firmalara, kalemlere bölünerek doğrudan alımlarla verildi. Tam bir çöküş hali yaşanıyor. Kimse ne olacağını bilmiyor. Antalya Müzesi olayındaki gibi açıklama yok, gerekçe yok.”

BAKANLIKTAN AÇIKLAMA

Öte yandan bakanlıktan aldığımız bilgiye göre: “Geleceğe Miras Projesi kapsamındaki kazıların durdurulması söz konusu bile değil. Konu tamamen bütçe muhasebesi ile ilgili, şöyle ki; geçen yıl hocalarımızın büyük bir bölümü kasım ve aralık ayı bütçesini kullanamadığı için gönderilen ödenekler yanıyordu, bu yıl bunun önüne geçmek için kasım ayında bütçe kesin hesaplarını kapatmasını istedik hocalardan, aralık ayında ise gerçekten kullanabilecekleri ödenekleri göndereceğiz” şeklinde oldu.

‘BİLİM DEĞİL, İHALE KONUŞUYOR’

Konuyla ilgili haberler de yapan arkeolog yazar İdris Özyol ise alanda çalışan arkeologların açıklamalarının doğru olduğunun altını çizdi. Gazetemize konuşan Özyol, “Bir anda, sürpriz bir şekilde son verilen Geleceğe Miras Projesi, zaten bilime aykırı bir hızla ve tamamen rant odaklı yürüyordu. İhaleye çıkartılan kazıyı alan taşeron, kazılan metreküp toprak üzerinden devletten parasını alıyordu. Bunun hesabı da belli aralıklarla belirlenen ‘poz değeri’ üzerinde yapılıyor. Çoğu restorasyon hedefli, ağırlıklı olan bu kazılarda, taş blokların taşınması da poz değeri üzerinden hesaplanıyor. Bir taşı 3-4 defa döndürerek maliyeti şişirme ihtimali her zaman var. Bunun örnekleri de konuşuluyor” dedi.

Özyol sözlerine şöyle devam etti: “Proje kapsamında taşınan bir taşın, daha önceki yerinin, orijinal konumunun en ayrıntılı şekilde kayda alındığını sanmıyorum. O taş, Geleceğe Miras Projesi’nden önce durduğu yere ve pozisyona kesinlikle geri götürülemez. Ayrıca, ödemeler metreküp üzerinden alındığı için, arkeolojik bir kazının hızını kazı başkanı değil, taşeron müteahhit belirliyor. Çünkü kazılara kaç metreküp toprak çıkacağı hesabıyla başlanıyor. O metreküpün altında kalınırsa, ‘arkeolojik kazı’dan zarar edileceği hesaplanıyor. Bir an önce hak ediş almak isteyen taşeron, kazı ekibinin hızlanmasını, elini çabuk tutmasını isteyebiliyor. Sonuçta bilim değil, ihale konuşuyor. Bilimsel koşullara, etiğe tamamen aykırı bir sistem. Bu sistem üzerinden bir müteahhit öbeğine, yandaş çevreye kaynak aktarıldığını düşünüyorum.